Kochała książki – pamięci Karoli Ciesielskiej
Z ogromnym smutkiem zawiadamiamy, że dnia 11 marca 2025 roku zmarła długoletnia Członkini Towarzystwa Bibliofilów im. J. Lelewela w Toruniu doc. dr Karola Ciesielska, osoba niezwykle zasłużona dla działalności naszego Towarzystwa.
Bibliofilka Karola Ciesielska, członkini TBL wraz bibliofilem, również członkiem TBL, a jednocześnie dyrektorem Książnicy Miejskiej - Alojzym Tujakowskim (widoczna również bibliotekarka filii w Podgórzu A. Dębska) - 1973; fot. ze zbiorów Książnicy Kopernikańskiej w Toruniu
Nasza Członkini była wieloletnią dyrektorką Archiwum Państwowego w Toruniu, znawczynią dziejów Torunia i Pomorza, aktywnie pracowała w Towarzystwie Naukowym w Toruniu, a za swą działalność społeczną otrzymała tytuł Członkini Honorowej Towarzystwa Miłośników Torunia (oraz Złote Astrolabium). Pamiętam Panią Karolę, zarówno jako niezwykle sympatyczną czytelniczkę, która całe dnie spędzała w czytelni profesorskiej i pracowni regionalnej toruńskiej Książnicy (m.in., gdy pracowała nad dziejami jej ukochanego Podgórza). Jak i jako wiceprezeskę i prezesa To Mi To, gdy organizowała w Książnicy Miejskiej (później już Kopernikańskiej) wiele wydarzeń, w tym i wieczorów toruńskich. Na jednym z nich opowiadała o „Udziale Torunia w wyprawie na Gotlandię (1308-1408)”. Ostatni wieczór, jaki z jej udziałem odbył się w Książnicy, był poświęcony Melanii Sinorackiej z Podgórza w 2004 r.
Karola Ciesielska wraz z kustoszem Anną Lewandowska kierowniczką Działu Zbiorów Specjalnych, otwarcie wystawy „Toruń 750-lecie miasta” w Wojewódzkiej Bibliotece Publicznej i Książnicy Miejskiej im. Mikołaja Kopernik - 1983; fot. ze zbiorów Książnicy Kopernikańskiej w Toruniu.
Chętnie współpracowała z prezesami TBL: dr Tadeuszem Zakrzewskim i Janiną Huppenthal, jednocześnie wicedyrektorką Książnicy. Na przypomnienie zasługuje wspólne przedsięwzięcie biblioteki i członków TBL - otwarcie wystawy zatytułowanej „Stanisław Gliwa (1910-1986) - polski artysta książki na obczyźnie” (1987), czy jej współpraca z kustoszem Anną Lewandowską, kierowniczką Działu Zbiorów Specjalnych Książnicy, w trakcie przygotowywania wystawy „Toruń 750-lecie miasta” (1983), czy wspólne przygotowanie przez obie panie wystawy: „Toruńskie zbiory kartograficzne” (1978).
Otwarcie wystawy zatytułowanej „Stanisław Gliwa (1910-1986) - polski artysta książki na obczyźnie” (30 III 1987) w Wojewódzkiej Bibliotece Publicznej i Książnicy Miejskiej im. Mikołaja Kopernika, wspólne przedsięwzięcie biblioteki i członków TBL, widoczni bibliofile: Karola Ciesielska, Roman Tomaszewski i Henryk Baranowski; fot. Tadeusz Krawiec; fot. ze zbiorów Książnicy Kopernikańskiej w Toruniu
Pani Karola, ja Ją zapamiętałam - zawsze pięknie uczesaną i elegancko ubraną, nosiła swe ulubione buty na obcasach, mimo, że z czasem nieco jej utrudniały przemieszczanie się, często ją odprowadzałam do domu, po różnych imprezach… wspominała wówczas wiele osób m.in. i Annę Ornasównę przed wojną bibliotekarkę Książnicy. Kochała książki – chyba te najstarsze – najbardziej…
|
Trudno to sobie wyobrazić, że pośród nas nie ma już Reni…
Wszystkie metody, które prowadzą ludzi do książki, są dobre… (maj 2010 r., Regina Sakrajda) Cytaty za: Regina Sakrajda, Ludzie chętnie czytają, rozm. przepr. Anna Krzesińska, Nowości 2010, nr 116, s. 10.
17 lutego 2025 r. zmarła w Toruniu Regina Sakrajda, zasłużona bibliotekarka i dyrektorka biblioteki w Chełmży, aktywna członkini Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich, długoletnia przewodnicząca okręgu i Członek Honorowy SBP Z prawdziwym żalem dzielimy się z całym środowiskiem bibliotekarzy z Torunia i naszych Przyjaciół z regionu, szczególnie pracowników Miejskiej i Rejonowej Biblioteki Publicznej im. Juliana Prejsa w Chełmży, tą smutną wiadomością.
Fot. 1 – Spotkanie Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich w Książnicy Kopernikańskiej 5 września 2018 r.; fot. Tomasz Dorawa
Urodziła się 29 października 1938 roku w Grudziądzu. Tu rozpoczęła się Jej wielka życiowa przygoda z książką. Została nie tylko bibliotekarką, ale swe życie dzieliła, między rodzinę, a ukochaną książkę. Pierwszą pracę podjęła, młoda i pełna zapału Regina Zielińska, w swym mieście rodzinnym - w bibliotece (1957-1962), po latach wspominała: „Pracę zaczęłam w bardzo dobrej bibliotece - Miejskiej Bibliotece Publicznej w Grudziądzu. Zostałam tam kierowniczką pierwszej w województwie, bardzo nowoczesnej biblioteki dla dzieci”. Po pracy w Czytelni Dziecięcej czekały ją nowe wyzwania. Została przyjęta do pracy przez Alojzego Tujakowskiego, (dyrektora biblioteki, bibliofila - członka toruńskiego Towarzystwa Bibliofilów im. J. Lelewela), do Książnicy Miejskiej im. M. Kopernika. W Toruniu pracowała przez rok (1 X 1962-31 X 1963). O późniejszej pracy pisała: „Trudniej było w roku 1963 - kiedy rozpoczęłam pracę w Bibliotece Powiatowej w Chełmży. Pojawiły się tam zarówno kłopoty kadrowe (brak wykształcenia), jak i lokalowe. Później, wraz z całym zespołem, skupiliśmy się na działalności nie tylko czytelniczej, ale i kulturalnej oraz oświatowej. Ludzie, którzy nie czytali, ale woleli inne formy aktywności, z czasem przekonali się również do książek. Uważam, że wszystkie metody, które prowadzą ludzi do książki są dobre”. Jej słowa mają znaczenie ponadczasowe! Bibliotece w Chełmży poświęciła całe swoje dorosłe życie. Dyrektorem tego librarium był jej mąż Włodzimierz, który wcześniej, jako kawaler, krótko pracował w Wojewódzkiej Bibliotece Publicznej województwa bydgoskiego w Toruniu. Początkowo w Chełmży pracowała w dziale instrukcyjno-metodycznym, najdłużej w latach 1973–1997 była dyrektorem chełmżyńskiej biblioteki (Powiatowej i Miejskiej, później Rejonowej Biblioteki Publicznej). W trakcie swej pracy zawodowej, jak działalności w SBP (od 1965), m.in. była przewodniczącą Zarządu Okręgu i Oddziału w Toruniu (1997-2012), wielokrotnie współpracowała z toruńskimi bibliofilami. Szczególnie z Janiną Huppenhal, która w latach 1985-1993, była podobnie jak ona, przewodniczącą Zarządu Okręgu SBP województwa toruńskiego. Renia zawsze pamiętała o Jej urodzinach i jubileuszach – inicjowała te obchody, zaangażowała się w Jej pożegnanie. Zainicjowała wiele przedsięwzięć w toruńskiej Książnicy Kopernikańskiej, m.in. były to wydarzenia poświęcone bibliofilowi - Alojzemu Tujakowskiemu (pod Jej redakcją ukazała się w 2008 księga pamięci Jemu poświęcona, w niej część nt. TBL).
Fot. 2 - Regina Sakrajda w Książnicy Kopernikańskiej w Toruniu w 2008 r., obchody związane z długoletnim dyrektorem biblioteki - Alojzym Tujakowskim, które zainicjowała; fot. Tomasz Dorawa
Kolekcjonowała wraz z mężem książki, szczególnie te regionalne, związane z Chełmżą i powiatem toruńskim oraz Toruniem, ale i druki dotyczące bibliotek. Skrzętnie zbierała najdrobniejsze dokumenty życia społecznego z bibliotek województwa toruńskiego. Bardzo nam będzie Jej brakować, dla wielu członków Stowarzyszenia niezawodna i serdeczna Koleżanka, Przyjaciel – Pani Renia, a dla mnie i mojej siostry, jak i dla wielu bibliotekarzy z toruńskiej Książnicy, po prostu Renia. Jej uśmiech i pogoda ducha trudna do opisania, tym bardziej do naśladowania. W imieniu bibliotekarzy Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej - Książnicy Kopernikańskiej w Toruniu oraz członków Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich z Torunia i regionu, w szczególności tych z Miejskiej i Rejonowej Biblioteki Publicznej im. Juliana Prejsa w Chełmży, bliskim naszej Reni, mężowi Włodzimierzowi, synowi Maciejowi z rodziną, składamy szczere wyrazy współczucia. Do kondolencji przyłącza się Zarząd i członkowie Towarzystwa Bibliofilów im. J. Lelewela w Toruniu dr Katarzyna Tomkowiak Giganci Nauki Kujaw i Pomorza – Wilhelmina Iwanowska
Zachęcamy do obejrzenia wykładu dr Cecylii Łubieńskiej-Iwaniszewskiej poświęconego życiu i działalności wybitnej toruńskiej uczonej, Wilhelminy Iwanowskiej.
Film jest częścią projektu: „Giganci Nauki Kujaw i Pomorza”, przygotowanego przez Urząd Marszałkowski Województwa Kujawsko-Pomorskiego, w ramach którego regionaliści, pasjonaci oraz popularyzatorzy historii przybliżają w ciekawy i przystępny sposób sylwetki wybitnych postaci ważnych dla naszego regionu. W pierwszej edycji cyklu przypomniano niezwykłych naukowców, którzy dzięki swoim osiągnięciom zdobyli uznanie zarówno w Polsce, jak i poza jej granicami, m.in. prof. Wilhelminę Iwanowską.
Fot. ekslibrisu: Tomasz Dorawa/Książnica Kopernikańska w Toruniu
Oryginalny ekslibris (linoryt) zamieszczony w publikacji: M. Korolko, Nicolaus Copernicus 1473-1973, Olsztyn 1973, Ekslibris naklejony jest na kartę nr 10, przedstawia obserwatorium astronomiczne i zawiera napisy: Albert Einstein E=mc2 Wojciech Jakubowski (1929-2024) – wspomnienie
Z głębokim żalem zawiadamiamy, że 11 grudnia 2024 r. w wieku 95 lat zmarł Wojciech Jakubowski – honorowy członek Towarzystwa Bibliofilów im. Joachima Lelewela w Toruniu. Dla wszystkich bibliofilów i miłośników ekslibrisu to wielka i nieodżałowana strata. Wojciech Jakubowski był członkiem Towarzystwa Bibliofilów im. J. Lelewela od 1960 r., a w 2007 r. otrzymał zaszczytny tytuł Członka Honorowego Towarzystwa. Jest też autorem Ekslibrisu Towarzystwa Bibliofilów im. J. Lelewela, który wykonał w 1991 r. Tworzył też ekslibrisy dla członków Towarzystwa, dla niektórych nawet po kilka. W 2007 r. w Sali Konferencyjnej Towarzystwa Naukowego w Toruniu roku odbył się uroczysty pokaz ekslibrisów Wojciecha Jakubowskiego należących do bibliofilów i przyjaciół artysty z Torunia. Wystawie towarzyszył katalog Miedzioryty Wojciecha Jakubowskiego. Ekslibrisy bibliofilów i przyjaciół z Torunia wydany przez Towarzystwo Bibliofilów im. J. Lelewela w Toruniu. Katalog poprzedzony był artykułami autorstwa Janiny Huppenthal i Jana Kotłowskiego. Okazją do pokazu było nadanie Wojciechowi Jakubowskiemu Członkostwa Honorowego naszego Towarzystwa. Wraz ze śmiercią Wojciecha Jakubowskiego straciliśmy wybitego artystę, jednego z najwybitniejszych grafików polskich XX w., a na pewno najwybitniejszego twórcę ekslibrisów. Był założycielem Międzynarodowego Biennale Ekslibrisu Współczesnego, organizowanego przez Muzeum Zamkowe w Malborku od 1963 r. Przez ponad 40 lat czuwał jako komisarz i juror nad kształtem i organizacją imprezy. Międzynarodowe Biennale Ekslibrisu Współczesnego z czasem urosło do rangi najstarszej i najbardziej liczącej się światowej imprezy. Profesjonalizm Wojciecha Jakubowskiego i osobiste kontakty skupiały wokół imprezy wybitnych artystów, znawców i kolekcjonerów ekslibrisu z całego świata. Artysta urodził się 10 czerwca 1929 r. w Starogardzie Gdańskim. Związany był ze środowiskiem artystycznym Torunia, od 1963 r. Malborka i w końcu Gdyni, w której mieszkał od 1978 r. Wojciech Jakubowski zajmuje bardzo ważną pozycję w sztuce Torunia drugiej połowy XX wieku. Był jednym z pierwszych absolwentów Wydziału Sztuk Pięknych Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, gdzie studiował w latach 1948–1953 pod kierunkiem profesorów Jerzego Hoppena i Edwarda Kuczyńskiego. Do 1965 r. był wykładowcą na Wydziale Sztuk Pięknych UMK na kierunku Grafika Artystyczna. Tworzył grafiki, miedzioryty, drzeworyty, ekslibrisy i biżuterię. Był między innymi autorem niepowtarzalnych przedmiotów rzemiosła artystycznego wykonanych ze srebra i zdobionych bursztynem.
Wojciech Jakubowski całe twórcze życie pozostawał wierny przede wszystkim szlachetnej i trudnej technice miedziorytu i suchej igły. Był niedościgłym mistrzem małej formy graficznej i ekslibrisów. Jego ekslibrisy zawsze były pełne inwencji, utrzymane na wysokim poziomie, dostosowane do książki i jej realiów. Ekslibrisy Wojciech Jakubowskiego odbiegały od funkcji tradycyjnego znaku własności książki, stając się samoistnym dziełem. Z tego powodu jeszcze w 1954 r. Artysta rozpoczął wydawanie swoich ekslibrisów w osobnych tekach. Wydał 23 teki grafik, zawierających łącznie 1.119 ekslibrisów. Jego ekslibrisy były arcydziełami małej grafiki. Każda kolejna teka ekslibrisów wnosiła nowe elementy i wzbogacała zasób motywów plastycznych. Ryciny pokazują stałe doskonalenie warsztatu artystycznego Autora, ustawiczne pogłębianie środków wypowiedzi artystycznej, by zawrzeć w formie małego plastycznego znaku całą jego treść. Dla Wojciecha Jakubowskiego nie istniały trudności techniczne, a ilość jego świeżych pomysłów plastycznych była nieograniczona. Artysta odnajdywał piękno w świecie roślin i zwierząt, w budowlach i detalach artystycznych. Jego sztuka nie miała w sobie nic z formalizmu, zawsze była pełna wyrazu, często symboliczna i zawierająca duży ładunek poetyckości. Krytycy i znawcy ekslibrisu Wojciecha Jakubowskiego podkreślają zgodnie doskonałą kompozycje, elegancję i dekoracyjność jego sztuki. Wojciech Jakubowski to laureat wielu konkursów polskich i zagranicznych, ma na swoim koncie około dwustu wystaw indywidualnych i zbiorowych w kraju i za granicą. Zagranicą już od 1955 r. wystawiał w galeriach w Danii, Kanadzie, Amsterdamie, Wiedniu, Trieście, Tokio, Sztokholmie, Muhlhausen, Lipsku, Liverpoolu, Królewcu, Paryżu, Linzu, Brukseli i wielu innych. W 2014 r. otwarto jego wystawę o charakterze przekrojowym w Muzeum Okręgowym w Toruniu. W pomieszczeniach Ratusza Staromiejskiego w Toruniu prezentowane były nie tylko grafiki wybitnego miedziorytnika, ale także ponad 30 przykładów jego dzieł bursztynniczych. Prace te zachwycały perfekcją wykonania srebrnej oprawy, traktowanej w sposób bardzo graficzny, precyzyjny oraz wielkim szacunkiem dla naturalnych materiałów, przede wszystkim bursztynu. Wojciech Jakubowski w 1963 r. otrzymał I nagrodę w ogólnopolskim konkursie na ekslibris dla biblioteki Muzeum Zamkowego w Malborku. W 1968 r. otrzymał I nagrodę w międzynarodowym konkursie na ekslibris ufundowaną przez „Rotary Club” oraz prestiżową nagrodę im. Fundacji im. Alfreda Jurzykowskiego w Nowym Jorku. W 1981 r. otrzymał I nagrodę na wystawie „Interexlibris” w Frederikshavn. W 1998 r. uhonorowany został przez Deutsche Exlibris-Gesellschaft na indywidualnej wystawie w Muzeum Gutenberga w Moguncji, jako światowej rangi miedziorytnik, za całość dzieła ekslibrisowego. Wojciech Jakubowski w 2014 r. został odznaczony Srebrnym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”. Zmarły spoczął na cmentarzu komunalnym w Sopocie w grobowcu rodzinnym. Na zawsze pozostanie w naszej pamięci Zarząd i Członkowie |
